Van de bergen en het water

Het regende ’s ochtends in Pskov, we werden opgewacht door de zoveelste gids, die wederom bij Peter de Grote wilde beginnen. Dit kon gelukkig worden afgekapt.

Pskov is 1 van de oudste steden van Rusland. Het Kremlin, een ommuurde citadel, was het administratieve en spirituele centrum van de stad. Dit is de kerk. De iconen uit de kerk sla ik even over. Er was een dienst, deze dames zongen er prachtig bij. Het was een soort beurt-zang: de pater (?) ging voor – de vrouwen antwoordden.

Prachtige fresco’s uit de 12e eeuw in het Mirozhi klooster. De kerk van dit klooster is de oudste kerk van Pskov.

Daarna kwam nog een museum, maar toen had ik dat wel even gehad. Dus met 2 mensen de stad op zoek naar de boekwinkel.

Het was veel zoeken naar de boekwinkel, we vroegen het oa aan dit bruidspaartje dat voor het Leninbeeld voor de bruidsfoto’s poseerde. De bruidegom sprak wat engels en wist het haarfijn (bleek naderhand) uit te leggen. We liepen door de straat, en zagen op de aangewezen plaats een winkel met theepotten en bekers (allen versierd met het plaatselijke Kremlin) in de etalage. maar geen boekwinkel. Uiteindelijk hebben we het 4 keer gevraagd en zijn 2 maal door de straat gelopen. Bij toeval zagen we dat achter de theepotten een boekwinkel bleek te zijn.

De hele middag verder door de stad gelopen. Langs de rivier en over het grote plein met het plaatselijke Leninbeeld en een lichtreclame. En over een mooi marktje, met veel etenswaren, enorm veel soorten honing (die je heerlijk kon proeven), gebreide spullen en brood. Het was zalig, zo zonder gids, zonder veel mensen daar te lopen.

‘Er zijn monniken en priesters,
Prostituees en dieven.
Er zijn hier vorsten en baronnen –
Maar hun kronen zijn afgenomen……
Op dit eiland hebben de rijken geen thuis,
Geen kastelen, geen paleizen…….
Gedicht van een anonieme gevangene, Solovetski eilanden, 1926

Kem
Gisteravond (6 september) in het plaatsje Kem aangekomen, vanwaar we morgen met de boot naar de Solovetski eilanden zullen vertrekken. Op deze eilanden staat een beroemd en voor de bevolking hier een belangrijk klooster, het is voor veel mensen een bedevaartsoord.
Zowel op de eilanden als op ‘de vaste wal’ staan kleine kerkjes en kapelletjes.

In het hotel is er op dit moment geen water (maar ik heb niveadoekjes!) en geen wifi, dus nu loop ik 4 berichten achter, en dan vanavond en vannacht in de trein, ik hoop dat er morgen in het hotel wifi is. Maar het eten smaakt goed en de bedden zijn prima. De volgende ochtend was er weer water en stonden de eerste pelgrims al om 7 uur aan de kade.

Het was 2 uur varen over de Witte Zee, en ik moest denken aan de gevangenen die ook over de Witte Zee naar het eiland werden vervoerd. In dat verschrikkelijke klimaat, het is hier nog maar 160 km naar de poolcirkel. De boot vaart alleen nog in september. Daarna beginnen de herfststormen, gevolgd door de winter.

Allereerst kwam er een rondleiding in het klooster. Dit was in de vorige eeuw ernstig verwaarloosd en gebruikt door de bolsjewieken. Zij richtten hier het eerste goelag-kamp in. De gevangenen werden in de kerk gefolterd.

(Ook in de eeuwen hiervoor werd het fort of een gedeelte ervan als gevangenis)

Overal werd er nu gebouwd. De hoofdkerk was inmiddels weer klaar en wordt weer enthousiast gebruikt. Het geloof beleeft een revival hier in Rusland, helemaal weer terug naar af. Het klooster zelf straalde weinig sfeer uit. Er was een gedeelte ingericht als museum (met prachtige fresco’s) en de hoofdkerk was clean, bombastisch en sfeerloos.

En dit was de gids, niet te vergeten. Hij dreunde zijn lesje in moeizaam Engels en mijn vragen interpreteerde hij net iets anders dan bedoeld was. En ja, hij was erg dik, kortademig en iemand zei dat hij wel erg naar de alcohol rook. Maar hij heeft het volbracht.

Het restaurant, de souvenierwinkeltjes, de bank, alles was nieuw of er werd aan gebouwd. Mijn roebels waren op en de geldautomaat had een Engelse versie voor het gebruik, maar was leeg. Maar ik kon wel mijn kopje koffie a €1,60 met de creditcard betalen.

Daarna het S.L.O.N. museum bezocht. Het klooster was een gevangenenkamp van 1923 – 1939. Daarvoor werd het als heropvoedingskamp gebruikt, de eerste jaren na 1917 geloofden de revolutionairen nog in het heropvoeden.
Tja, het museum. Alweer een museum over macht, ellende, dood, ziekte en willekeur.
Het was zorgvuldig ingericht met veel toelichting. Deze was helaas alleen in het Russsisch.

o.a. Solomon Volkov (schrijver van het boek Getuigenis, over het leven van Sjostakovitsj) heeft hier gevangen gezeten.

Wat waren deze mensen dapper, in die tijd waarin het nooit zeker was of je die avond zou worden opgepakt of dat je de volgende dag in je eigen bed wakker zou worden. Zoveel willekeur en onzekerheid. Geen idee hoe ik me in zo’n systeem zou gedragen.

Mijn buurvrouwen op de boot, terug van de Solovetski eilanden naar Kem.

Terug was de zee veel wilder dan op de heenweg, de boot ging hevig op en neer. Ik was blij dat ik er weer af kon. Op de vaste wal konden we direct door naar het (enige) restaurant, en daarna direct weer door met een busje 17 km verder naar het station. En daar kon ik pinnen…… na een half uur kwam de trein, die om 9 uur ’s avonds vertrok en in die trein was een restauratie met echte (Turkse) koffie.

Elke wagon heeft iemand die overal voor zorgt. Hij of zij heeft ook een klein winkeltje. Voor de thee is er altijd heet water in de samowar, die op de gang staat. Het hete water is gratis, het theezakje moet je erbij kopen en de thee wordt in prachtige grote theeglazen gebracht. De glazen waren a €15.– te koop. In het winkeltje zijn nootjes, thee, snoep, enz te koop. Er wordt voor het beddengoed gezorgd en ja ik heb ze ook aan het werk gezien in de wc. Daar stond zelfs een luchtverfrisser en er was altijd toiletpapier. (Ik had uit voorzorg een halve rol uit het laatste hotel meegenomen). Dat dus anders dan 25 jaar geleden. De wc zelf, daar was niet aan veranderd. Hij was alleen nog (25 jaar) ouder geworden.

En toen reisden we met een klein groepje en had je veel contact met de mensen in de trein. Nu zaten we met 20 Nederlanders in de restauratie met 1 Rus. Dat praat toch anders.

Ik heb die nacht met z’n vieren in een coupe heerlijk geslapen. Schone lakentjes, een dekentje, de cadans van de trein. En even wakker worden bij een lange stop op onbekende stations en dan naar buiten kijken. De volgende dag om 5 voor 12 kwam de trein precies op tijd in Petersburg aan, waar we na 5 minuten in de bus konden stappen. Het werd nu een kwestie van blik op oneindig en doorgaan.

Ergens verwachtte ik een mooi romantisch station. Die zijn er nog wel in St Petersburg. Maar dit was het duidelijk niet.

Het werd nog een lange rit naar Pskov, eerst door die drukke stad, nog lunchen onderweg, daarna files omdat half St Petersburg in het weekend naar de datsja gaat.

Onderweg nog een koffiestop.

Een heel lieve man, we hadden wel contact, maar wat jammer toch, dat ik de taal niet spreek.

Ik meen dat het half 9 ’s avonds was dat we in het hotel aankwamen, maar toen wist ik nauwelijks welke dag het was, waar ik was en in welk voertuig ik zat. Gisteren vertrek met de boot van half 5 van de Solovetski -eilanden, aankomst in Pskov de volgende dag om half 9 ’s avonds. Ik ga niet meer uitrekenen hoeveel uur onderweg dat is.

Maar ik ben (nu) in Pskov.

En hier niet naar de narigheid van de goelag of het indrukwekkende kanaal. Maar kerken, fresco’s en iconen, even wat anders.

‘Waar bemoste kliffen en water sluimerden,
Daar zullen, dankzij de kracht van de arbeid,
Fabrieken gebouwd worden.
En daar zullen steden ontstaan.
Schoorstenen zullen oprijzen
Onder de noordelijke hemelen.
Gebouwen zullen het licht verspreiden
Van bibliotheken, schouwburgen en clubs.
Door: Medvedkof, arbeider bij het Witte Zeekanaal.

Deze dag stond in het teken van de jaren van Stalin en de Grote Terreur. Bizar om dat op een vakantie te gaan bekijken. En toch blijft het me bezighouden, ‘de schuldige landschappen’ zoals Armando ze noemt.
Door een prachtig landschap van berkenbossen waarvan de bladeren voorzichtig naar de herfst gingen kleuren, reden we naar Povenets, een plaatsje aan Het Witte Zeekanaal. Dit kanaal is in 1931 gegraven door dwangarbeiders. Het is 227 km lang en 126.000 dwangarbeiders moesten dit op bevel van Stalin in 1 jaar graven. Het verbindt de Witte Zee met de Finse Golf.

Alleen plaatselijk materiaal mocht gebruikt worden en langzamerhand ontstond er een nederzetting, met huizen en werkplaatsen waar kleren werden gemaakt, meubels enz. De meeste arbeiders stierven door de verschrikkelijke omstandigheden waaronder ze moesten werken: een karig rantsoen, ’s winters temperaturen ver onder het vriespunt en zomers werkdagen van 12-16 uur, want zo dicht bij de poolcirkel zijn in de zomer de dagen lang. De nederzetting werd een dorp, en dit bestaat nog steeds.

Er heerste hongersnood in de kampen. Frank Westerman vertelt in ‘Ingenieurs van de ziel’ hoe in de jaren 30 er plotseling geen ganzen meer op doortocht in Nederland kwamen. Het bleek dat ze door de gevangenen in de kampen in Noord Rusland werden gevangen en opgegeten. Pas in de jaren 60 was de ganzenstand weer op orde.

De arbeiders werden met treinen naar het station van Medvezjegorsk gebracht. Vandaar moesten ze 22 km lopen naar Povenets.

Deze foto is idyllisch. Toen ik een foto vanaf het perron wilde maken, werden er juist een aantal gevangenen naar de trein gebracht, ze moesten op hun knieën zitten, herdershonden, schreeuwende bewakers, het hele circus, een rot gezicht.

De tocht ging langs dit gebouw:

Een bizar gebouw. Speciaal voor Stalin gebouwd om in te slapen als hij Medvezjegorsk kwam bezoeken. Vanuit de toren in het midden kon hij met een verrekijker de vorderingen van de bouw van het kanaal 22 km verderop. Links voor het gebouw staat het plaatselijke marktje, het rechtergedeelte is museum. (Een mooi artikel hierover is: ‘Stalins gruwelkeuken’ NRC 28 oktober 2000, even googelen)

Wij bezochten een van de vele sluizen. In deze tijd passeren er ongeveer 6 schepen per week het plaatsje. Er kwam gelukkig net een enorm schip aan, zodat er gestut moest worden. Het blijft een prachtig gezicht, zo’n enorme boot door de sluizen te zien gaan.

De sluis werd bewaakt (?) door mannen (alweer die pakken) met geweren, deze is in gesprek met de gids van vandaag, de directeur van het plaatselijk museum.

In de 2e wereldoorlog liep hier de grens met Finland.

Daarna bezochten we Sandermog. Dit is 1 van de drie executieplaatsen in dit gebied. Het waren vooral politieke gevangenen die hier in de Stalintijd werden geëxecuteerd. Er liggen veel van dergelijke plaatsen over heel Rusland verspreid, vaak in moeilijk te bereiken gebieden, waar de misdaden ongezien konden worden uitgevoerd.
Sinds 1997 zijn op 5 van dergelijke plekken de graven geopend en inmiddels zijn op deze plek 8000 lichamen opgegraven. Het zoeken gaat nog door. Ook hangen er briefjes aan de bomen van mensen opzoek naar een verdwenen familielid. De meeste graven dateren van 1937-1938, het hoogtepunt van de zuiveringen en de terreur. Er liggen lichamen van mensen uit o.a. Rusland, Finland, de Verenigde Staten en Roemenië.

Op de plek waar het lichaam gevonden is zetten de nabestaanden, die vaak lang hebben gezocht naar duidelijkheid over hun verdwenen familielid, een bloem, een kruis of een grafsteen.

Een prachtige, verstilde plaats vol emoties.

En zo groot, zoveel doden.

En hier heeft de tijd stil gestaan…………
Wij maakten een kleine wandeling door het centrum, o.a. langs de markt en op zoek naar het postkantoor en een apotheek.
Dit is Kirov,

nog niet van zijn standbeeld gevallen. (of gegooid, gestapt…..) en dat verdient hij wel!

Op de markt stonden vijf kraampjes, waarvan twee met kleding, een met noten en kruiden, een met vis, en een met van alles. En er stond een auto waar je vlees kon kopen. Zo achter het glas kunnen de vliegen er in ieder geval niet bij.

Bij de notenkraam heb ik heerlijke abrikoosjes en pistache nootjes gekocht. Van beeldige mensen: zuidelijk, Kazachstan of daar in de buurt. Ze wilden helaas niet op de foto.

Om het postkantoor binnen te gaan ging je eerst over een kapot trappetje, dan door een zware ijzeren deur, en door nog een deur. Maar toen was daar het postkantoor, met een balie voor prachtige postzegels, waarvan we er voor veertig roebel porto zoveel moeten opplakken dat de hele kaart bedekt zal zijn.

Enkele straatbeelden

Het eiland Kizo Pogost is in zijn geheel openluchtmuseum en Unesco wereld erfgoed. De tocht ernaar toe duurde 1,5 uur met de hydrofoil. Ooit begonnen als kleine nederzetting met een kerkje, is het nu een openluchtmuseum met diverse kerken en huizen, alles van hout en allemaal uit Karelië. Denk ik. Daar kan niemand hier duidelijkheid over geven. Net zo als bv de relatie Karelië – centraal gezag, Poetin bv. wordt er hier gedacht aan onafhankelijkheid? Hoe is de economische verhouding? Ik denk dat Karelië wel wat ontwikkelingshulp uit Moskou kan gebruiken. Ooit toen de staten zich hier aan het vormen waren was Karelië een zelfstandig gebied, Stalin heeft de grens met Finland er dwars doorheen getrokken. En toen hoorde de helft van Karelië bij de USSR.
Gisteren, op weg naar een socialistische reclame wilden we niet 20 meter omlopen naar het zebrapad, maar hup, zo de weg over steken. (Nederlanders nietwaar?). Toen begon een voorbijganger ‘Finland?’ te roepen. (Finnen steken misschien ook niet bij het zebrapad over? Of misschien is iedereen die er een beetje anders uitziet een Fin? Of misschien komen er hier alleen maar Finnen?) ‘Holland’ riepen we terug, onbegrip, ‘Cruyff! Ajax! Europa! Engeland!’ Geen reactie, behalve ‘ Finland!’ Toen maar ‘Frankrijk’ , je wilt toch duidelijkheid over je identiteit verschaffen, Frankrijk ligt tenslotte relatief dichtbij Nederland, hij knikte toen maar, waarschijnlijk om er van af te zijn. Wij zijn toen maar via het zebrapad overgestoken.

Maar nu verder met Kizi Pogost.
Het eerste gezicht op de Kerk van de Intersession.

Rechts, de kleinere kerk is de winterkerk, (deze kon verwarmd worden), rechts staat de zomerkerk. In het midden de klokkentoren. De zomerkerk werd gerestaureerd. De winterkerk heeft 10 doms, die allen met houten dakpannen bedekt zijn. (De gehele kerk is trouwens van hout).

Dit is Serje, de gids op het eiland. (In elke plaats, op elk moment is er een nieuwe gids, en de eerste dagen allemaal met een enig hoedje op). Dus dacht ik deze reis van hen allen een foto te nemen. En toen kwam Serje, en met hem hielden de hoedjes op.
Maar hij sprak vloeiend Engels en Turks.

Naast het kerkje ligt het kerkhof .

Een detail van een raam uit het district Medvezjegorsk, Noord Rusland, stond er op het bordje.

Golikovka
‘In de arbeidersnederzetting Golikovka was de voormalige kerk ingericht tot streekmuseum. Daar waren reusachtige blokken van rose en goudkleurige glimmer tentoongesteld, naast kant en monsters van prachtig gegoten voorwerpen. In dit museum waar ik volledig alleen was (op de oude zaalwachter na was er bijna niemand te zien) besefte ik dat ik mij tot dan toe, net als de meeste andere bezoekers van musea, onverstandig gedragen had en daarom ook zo snel moe werd. Ik probeerde om zoveel mogelijk alles te bekijken. Na een half uur kreeg ik dan een stekende hoofdpijn en ging ik gebroken en leeg weer weg. Mijn poging, hoe volledig oprecht ook, om in een uur of twee, drie alles te leren kennen wat in de loop der eeuwen geschapen was en tijdens lange, lange jaren door de mensen verzameld was, was op zichzelf al onzinnig genoeg.’
Uit: Reis naar het Noorden

Kondopoga, kerk van het Ontslapen Moeder Gods

Prachtige iconen op die houten muren. Ik moest denken aan die prachtige fresco’s van Giotto, of de beschilderingen in de Tibetaanse tempels. Allemaal stripverhalen voor de analfabeten, zoveel werk, zoveel tijd, zoveel liefde en allemaal zo mooi.

Een detail van een icoon, baby Jezus.

Breed inzetbaar, in pak!

Toen we buiten naar de kerk stonden te kijken, kwam deze man er aan. Met een bijzonder pak. Veel mannen lopen hier in bijzondere pakken. Een halve, of hele militaire outfit, soms werkelijk militair, of een soort van, soms nationalist, enz. Eerst dacht ik dat ik een staatsgreep gemist had, maar het is gebruik, of mode.
Van deze man moesten we eenmaal binnen in de kerk ons hoofd bedekken, ik had zelf een sjaal bij me, hij lette op dat we geen flitsfoto’s maakten en hij verkocht souvenirs.

En dit was de gids deze keer

Kivatsji-watervallen
Vanuit Petrozavodsk ging ik naar de waterval van Kivatsji en aanschouwde deze ‘diamant strooiende berg’ zoals Derzjavin het uitdrukte.
Uit: Reis naar het Noorden

‘Ik zag veel meren met water in de kleur van tin, ademde de geur van run in waar heel Karelië mee doordrongen was, luisterde naar een oude vertelster uit de Zaonezje van wie de liederen in de noordelijke nacht en de smart van de vrouwen aldaar geboren waren, bezichtigde ons houten Florence met zijn kerken en kloosters, voer op het Onegameer en ik kan me tot op de dag van vandaag niet aan de indruk onttrekken dat dit betoverd was en overgebleven uit tijden toen de oerstilte van de aarde nog door geen enkel geweerschot verstoord werd.’
Uit: Reis naar het Noorden

Petrozavodsk is de hoofdstad van de Russische autonome deelrepubliek Karelië. Het ligt aan de oever van het Onegameer, verspreid over een lengte van 27 kilometer.

Waarom weet ik niet, maar ik was gefascineerd door de bussen, 'gewone' bussen, trolleybussen, mooie, schone bussen, oude en vieze bussen. Alle versies reden daar door de stad.

Er stonden ook nog borden met 'socialistische reclame' langs de straat.

Een prachtig oud gebouw, waar (helaas, ik weet het, het is de moderne tijd) KFC zich in heeft gevestigd.

Maar een standbeeld met Karl Marx en Friedrich staat er nog. In het centrum van de stad is een groot plein, hierop staat een groot standbeeld van Lenin, ook hij is dus 'nog niet uit de gratie'. De naam van het plein is wel met de tijd meegegaan: Rond-, Peter de Grote-, Revolutie-, Administratie- en Leninplein.

Langs de straat staan particuliere verkopers met kleine kraampjes. Hier worden noten, dadels en zakjes thee verkocht.

Beeldige zakjes, je zou ze bijna alleen daarvoor al kopen. We dachten eerst dat er bloemenzaadjes in zaten.

En waar gaan zij naar toe? Even op straat iets anders aan trekken.
Het is al aardig koud hier, zo in het noorden. Ik heb warme kousen gekocht in een beeldige winkeltje met wol, lappen stof, jurken en veel borduurpakketten. Je kunt hier van alles borduren, iconen, filmsterren, Lenin, alles is mogelijk.
Ik heb helaas geen tijd voor borduurpakketten. En jammer, vergeten een foto te maken van dat winkeltje met al die spullen en behulpzame verkoopsters……die taal……

Het huis van de boer
'Het leven in Petrozavodsk was toen nog ongeordend en veel te eten was er niet. Ik woonde in het "huis van de boer" waar ik in de kantine gestoofde rapen zonder zout voorgezet kreeg en oostzeehouting die tot een groenige brij fijngestampt werd. Van dit soort eten kon ik wel walgen. "Het huis van de boer" was door de beste houthakkers gebouwd. Zij hadden de wanden met prachtig, echt noordelijk houtsnijwerk versierd. In de grote zaal, die naar was rook werden dansavonden gehouden.'
Uit: Omzwervingen

In Petrozavodsk hebben we eerst het museum bezocht. Het museum gaf veel informatie over Karelië, de geschiedenis, de cultuur, de politiek en natuurlijk Peter de Grote.

Voor de kinderen was er een speurtocht langs de diverse onderdelen, op deze tafel liggen attributen waarmee ze zich kunnen verkleden als iemand uit de tijd van Peter de Grote.
In de spiegel is hij nog vaag te zien.

Het museum was zoals ik me de musea in Rusland nog herinnerde, prachtige voorwerpen en zorgvuldig ingericht met in elke ruimte een suppoost. Die overigens erg aardig waren. Toen ik het even allemaal gezien had en naar buiten wilde, werd ik helemaal tot de uitgang begeleid, echt alleen om me te helpen.

Daarna hebben we het archief bezocht. Met een inleiding door de directrice. Ze vertelde over de archiefstukken die voor Paustovski belangrijk waren.

Hier is zij rechts te zien, met links de gids en tolk Svetlane, die de hele reis bij ons is.

En daarna kwam Faina Makarova. Zij heeft al het werk van Paustovski dat handelt over Karelië uitgezocht en beschreven : Paustovski en het Noorden. Met haar hebben we door de stad gelopen en de diverse plaatsen bezocht die in de boeken voorkomen, en ze heeft verteld hoe ze gewerkt heeft en welke bijzondere ervaringen ze daarbij had.

Dit bijvoorbeeld, was een ziekenhuis dat wordt beschreven in een van de boeken.

En dit hotel komt in een van zijn boeken voor. Zou hij er ook geslapen hebben? Wij (helaas) niet.

En hij heeft vast wel over de promenade langs het Onegameer gelopen.

Dit is het Fort Oreshek, het ligt op een eilandje, daar waar de Neva in het Ladogameer uitkomt. Strategisch twistpunt tussen Zweden en Rusland sinds de 12e eeuw. Het is door Peter de Grote definitief bij Rusland ingelijfd. Tot de 19e eeuw was het hoofdzakelijk fort, daarna werd het als gevangenis in gebruik genomen om de Debrakisten in op te sluiten. De Debrakisten waren een groep van voornamelijk adelijke militairen die de eerste protesten in het feodale Rusland tegen de tsaar (1825) organiseerden.
De protesten werden neergeslagen en de opstandelingen gevangen gezet. Aan het begin van de 20e eeuw werd het fort gebruikt om de eerste bolsjewieken in op te sluiten.

Het gebouw met de cellen.

Ook de broer van Lenin zat hier gevangen en is hier gefusilleerd.
Na de Oktoberrevolutie werden de gevangenen bevrijd. Het lot wil dat ook deze bevrijders later door de terreur van Stalin gevangen werden gezet.

Het fort is ook beroemd vanwege de rol die het speelde bij het beleg van Leningrad.
Het fort lag midden in de vuurlinie en is altijd in Russische handen gebleven. Tijdens het beleg werd Leningrad geheel omsingeld, behalve een smalle corridor die langs het fort liep. Er werd een weg en spoorlijn aangelegd, ' De weg naar
de overwinning', die liep van Leningrad naar het vaste land, toen die moest worden opgegeven, werd er in de winter een weg over het ijs aangelegd, 'De weg van het leven'. Deze weg werd het keerpunt in het beleg. 1 miljoen mensen zijn over beide wegen geëvacueerd en er kon onder voortdurende Duitse beschieting voedsel naar de belegerde stad worden gebracht. Er heeft zelfs enige tijd een elektriciteitskabel over het ijs gelegen.

Na het bezoek aan het fort ging de reis verder, Karelië in.

Lange wegen door berken- en dennenbossen, afgewisseld met kleine dorpjes met vooral houten huizen.

Het kerkje in Olonets.

En een bijzondere brug aldaar.

In Olonets 's avonds gegeten en toen kwam de bus in mul zand vast te zitten.
Uitgeput om 12 uur ' avonds in Petrozavodsk (de hoofdstad van Karelië) aangekomen, maar ……. het hotel heeft een zwembad, dus daar vanochtend in gezwommen. En toen was alles weer goed.
Morgen vervolg.

Plaatselijke tijd half 3 landde het toestel in Sint Petersburg en om half vier waren we in het hotel. En daarna eigenlijk meteen door met een klein groepje de stad in, met de metro naar Nevski Prospekt, de hoofdstraat van de stad.

Vandaar heerlijk gewandeld naar de Neva. Op naar het terras. Nevski Prospekt is een prachtige, levendige straat met barokke gebouwen. En Russische jeugd.

Het Winterkanaal

Aan het eind van de Nevski Prospekt ligt De Hermitage, het winterpaleis. Een enorm gebouw, alweer prachtig maar zo groot dat een foto van het gehele gebouw haar geen recht doet.

De Hermitage ligt ook aan de rivier de Neva, een enorme brede rivier, de levensader van de stad.
Aan de overkant ligt de Petrogradskaja, de eerste Petrus en Pauluskerk. Hier werden de tsaren begraven.

En vlak daarbij was dan eindelijk het terras.

Tja, en daar lang gezeten. Heerlijk zo aan de rivier met dat prachtige licht, met een uitzicht op het oude universiteitsgebouw, er stonden vissers (die een prachtige vis vingen). En er waren kraampjes met drank. En wat een prachtige luchten.

Het leven langs de rivier

Daarna naar de de Admiraliteit

Peter de Grote ging naar Nederland om er het bouwen van een schip te leren.

De Izaakkathedraal

Uitgeput om 8 uur in het hotel aangekomen, eten en naar bed.